Thực hiện Cơ chế một cửa ASEAN (ASW), Cơ chế một cửa quốc gia (NSW): Cần động lực lớn hơn

554.505 hồ sơ được xử lý

Theo Tổng cục Hải quan, với vai trò nỗ lực của Cơ quan Thường trực Ủy ban chỉ đạo quốc gia về ASW, NSW và tạo thuận lợi thương mại, cộng với sự vào cuộc của các bộ, ngành, việc triển khai NSW năm 2017 có những chuyển biến nhất định. Đến ngày 15/12/2017, có 11 bộ, ngành đã triển khai 47 thủ tục trên NSW, tăng 8 thủ tục so với năm 2016. Tổng số hồ sơ được xử lý tính từ khi triển khai là 790.708 hồ sơ, của 19.977 doanh nghiệp. Riêng trong năm 2017 (tính đến 15/12), đã có 554.505 hồ sơ được xử lý, tăng 272% so với cùng kỳ năm 2016.

Một cán bộ Phòng Quản lý, vận hành ASW và NSW (Cục CNTT và Thống kê Hải quan, Tổng cục Hải quan) phân tích, sở dĩ số lượng thủ tục kết nối trong năm 2017 chưa nhiều nhưng lượng hồ sơ tăng mạnh do từ năm 2017 trở về trước các bộ, ngành đã tập trung cho việc kết nối của những thủ tục có nhiều hồ sơ, doanh nghiệp thực hiện.

Ngoài ra, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 27/CT-TTg về việc đẩy mạnh tiến độ, nâng cao hiệu quả thực hiện NSW, ASW và tạo thuận lợi thương mại đã tạo sự chuyển biến trong việc triển khai của các bộ, ngành. Đó là các bộ, ngành tích cực rà soát, hoàn thiện cơ sở pháp lý và quy trình thủ tục; xây dựng, triển khai và kết nối hệ thống công nghệ thông tin; đẩy mạnh công tác đào tạo, tuyên truyền, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp; phối hợp chặt chẽ với Cơ quan Thường trực đề xuất dự toán kinh phí để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo nguồn lực thực hiện NSW và ASW trong năm 2018.

Theo Cơ quan Thường trực (Tổng cục Hải quan), năm 2017 một số bộ, ngành có nhiều nỗ lực và kết quả triển khai tích cực như: Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Chưa đều

Kết quả giải quyết hồ sơ, số lượng doanh nghiệp tham gia NSW có được những kết quả đáng ghi nhận như trên, nhưng nhìn nhận một cách khách quan, việc thực hiện NSW năm qua vẫn chưa đồng đều, số lượng hồ sơ chỉ tập trung vào một số ít cơ quan như: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải. Trong khi đó, nhiều bộ, ngành khác dù đã ban hành kế hoạch thực hiện nhưng kết quả còn khiêm tốn.

Đơn cử như Bộ Y tế, sau khi có Thông báo kết luận 330/TB-VPCP (ngày 1/8/2017) của Văn phòng Chính phủ truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ- Trưởng ban chỉ đạo của Ủy ban chỉ đạo quốc gia, ít ngày sau Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 3972/QĐ-BYT về kế hoạch triển khai NSW, với mục tiêu đầy tham vọng. Đó là, giai đoạn 2017-2018 sẽ chính thức triển khai mở rộng trên phạm vi toàn quốc đối với 5 thủ tục đã được kết nối, đưa thêm 70 thủ tục mới kết nối NSW. Trong đó, lĩnh vực dược phẩm- mỹ phẩm có số lượng nhiều nhất với 32 thủ tục hành chính; tiếp đến là trang thiết bị y tế (19 thủ tục); y tế dự phòng (14 thủ tục); an toàn thực phẩm (5 thủ tục). Giai đoạn 2019-2020, Bộ Y tế sẽ hoàn thành triển khai tất cả thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ đối với hàng hóa XNK, quá cảnh, tạm nhập tái xuất qua NSW thông qua hình thức dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, việc thu phí, lệ phí được thực hiện bằng phương thức điện tử.

Nhưng theo ghi nhận của phóng viên, năm 2017 vừa kết thúc nhưng Bộ Y tế chưa đưa được thủ tục mới nào kết nối NSW. Mới đây, Bộ Y tế phải đề xuất Thủ tướng Chính cho lùi thời hạn kết nối NSW với thủ tục liên quan đến thiết bị y tế loại B, C, D…

Theo quan sát của chúng tôi, ngay cả một số bộ, ngành có nhiều hồ sơ, doanh nghiệp được thực hiện qua NSW cũng chủ yếu tập trung vào những thủ tục đã kết nối trước đó. Hay một số bộ, ngành vừa ít số lượng thủ tục kết nối vừa ít hồ sơ, doanh nghiệp thực hiện như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, VCCI…

Một trong những nguyên nhân khiến các bộ, ngành chưa đưa được nhiều thủ tục kết nối do hạ tầng công nghệ thông tin không đồng đều; trình độ ứng dụng công nghệ thông tin và việc tiếp cận thủ tục hành chính qua NSW của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn yếu, chưa được hướng dẫn đầy đủ…

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện NSW, Tổng cục Hải quan đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành kết nối thêm 25 thủ tục trong những ngày đầu năm 2018 để nâng tổng số thủ tục trên NSW lên 64 thủ tục (tăng 64% so với năm 2016).

Thực hiện tốt vai trò điều phối

Để có những kết quả trong năm 2017, cần ghi nhận sự nỗ lực của Cơ quan Thường trực trong thực hiện vai trò điều phối, tham mưu, giúp việc cho Ủy ban chỉ đạo quốc gia. Năm qua, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã nỗ lực hoàn thành khối lượng lớn nhiệm vụ điều phối, theo dõi, đôn đốc các bộ, ngành ban hành kế hoạch hành động giai đoạn 2016-2020 (đến nay tất cả các bộ, ngành đã ban hành), các công việc liên quan theo Quyết định số 2185/QĐ-TTg, Chỉ thị số 27/CT-TTg, các chỉ đạo của Ủy ban quốc gia.

Đồng thời, Cơ quan Thường trực tích cực chủ trì xây dựng và đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định về thực hiện NSW, ASW và kiểm tra chuyên ngành; trình Thủ tướng ký ban hành Quyết định số 43/2017/QĐ-TTg quy định trách nhiệm thực hiện thủ tục tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thông qua NSW…

Phối hợp với các bộ, ngành: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, Khoa học và Công nghệ, Giao thông vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước, VCCI… thống nhất quy trình nghiệp vụ, xây dựng hệ thống để mở rộng thực hiện 25 thủ tục mới trong năm 2017 và đầu năm 2018…

Vào tháng 11/2017, Tổng cục Hải quan đã chủ trì triển khai NSW tại các cảng hàng không với sự tham gia của liên Bộ: Tài chính, Công an, Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn… Triển khai thí điểm và chuẩn bị mở rộng việc quản lý, giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu thông qua NSW- một công chức tham gia thực hiện NSW và ASW cho biết.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng đặt ra là tổ chức đào tạo, tập huấn, tuyên truyền cho cộng đồng doanh nghiệp cũng được các bên liên quan chú trọng thực hiện. Riêng Tổng cục Hải quan đã tổ chức 6 khóa đào tạo cho hơn 2.000 doanh nghiệp, đồng thời ban hành Kế hoạch tuyên truyền và Cẩm nang (tiếng Việt và tiếng Anh) về NSW và ASW.

Theo đại diện Cục CNTT và Thống kê hải quan, ngoài việc chủ động tổ chức tập huấn, năm qua Tổng cục Hải quan còn phối hợp với VCCI tổ chức 4 khóa tập huấn cho hơn 600 doanh nghiệp…